Elektrikli soba(ısıtıcı)

Isınmak,  "sıcak kanlı"(kabaca vücut ısı seviyesi sabit) bir varlık olan insan için hayati bir önem taşır.
Bu durum iklimden birçok doğal şarta kadar değişiklik göstermektedir. Günümüzde muhtelif şekilde ısınma yöntemleri bulunmaktadır. Ateş yakmaktan onu kontrol altına almaya sonrasında ise elektrikten bu yolda yararlanmaya giden bu yöntemler dizisi,  bu anlamda incelenmeye değerdir. Elektrikli ısıtıcının bu serüvendeki rolüne gelmeden,  yine bu serüvenden biraz bahsetmeliyim diye düşünüyorum.

Ateş

Ateş yakmak, onun bulunması gibi ilk çağ teorilerine burada girmeyeceğim zira o alanla ilgili uzun bir yazım olacak, bununla beraber bu "efsaneleșmiș" olaylara pek de inandığımı söyleyemem.

Ateş, bilimsel ifadeyle oksijenin incelmesidir. Yani ateş yanarken  gördüğümüz sarı,  kırmızı,  turuncu renkler; ciğerlerimize doldurduğumuz oksijenin kimyasal reaksiyona girmesinden başka bir şey değildir. Bu açıklamadan sonra ateşin kullanımına gelelim.

Daha çok doğadan bulunan çer çöp tarzı odun,  yaprak benzeri organik maddeler ateşin,  tarihte bilinen ilk yakıtlarıdır. Oksijenin incelmesi ile bu yakıtlar etrafa ısı yaymaktadır. Bununla beraber bu, insanların iklimlere uyum sağlaması açısından oldukça önemli ve hayati bir adımdır.

Ateşin kontrol altına alınması 
Bu gelişimle beraber insanlar, şömine veya soba kullanarak ısınma ihtiyacını gidermistir. Ateşin kontrol altına alınması ile insanlar, artık yaşadıkları ve kendi yapıları olan "evlerde" ateşten daha etkin bir şekilde yararlanabilmișlerdir. Buradaki "ev" ibaresi insan yapısı olan yaşam yerlerini tarif için kullanılmıştır: ahşap, kerpiç, taş, beton... Etkin yararlanmaya gelirsek burada ısınma harici maden eritme, yemek pişirme gibi durumları kastediyorum. Tabi herkes evinde maden eritmiyordu herhalde...

Isınma işleminde sağladığı yarar ise gayet basittir. Etrafı korumada olmadan yanan bir odun birikintisi düşünürsek etrafına zarar verecektir. Ancak getirilen koruma bunu önleyerek daha pratik bir kullanıma olanak sağlayacaktır.

Isınmada elektrik kullanımı

Temel amaç ısınmaktı değil mi? Peki bu oksijen inceltilmeden yapılabilir mi? Bunun cevabı elektriğin bu yolda kullanılmasıyla değişti. Elektrik akımı ilerleyişinde yoluna çıkan sorunlara,  direnerek yol almayı sürdürür. Bu temel prensip sayesinde insanoğlu,  elektrikten ısınma yolunda yararlanmayı başardı.

Akımın yolundaki bu engellere direnmesine ismiyle mündemiç bir şekilde "direnç" adı verilir. Yoldaki engel ne kadar fazlaysa elektrik akımı da bir o kadar direnmeye kararlıdır. Direnç bu nedenle yoldaki engellerle doğru orantılıdır. Bununla beraber direnç artışı ile etrafa yayılan ısı da doğru orantılıdır. Böylelikle ısı artışı direncin artışına bağlıdır.

Elektrikli ısıtıcılar bu prensipten yararlanırlar. Bu ısıtıcılarda bulunan ve şiş ismi verilen çubuklarda çok sayıda tel burgu halindedir. Bu burgular bahsettiğim direncin somut halidir. Akım, bu burgulu tellerden geçerken yolu uzadığı için bir hayli enerji harcar. Bu enerji de dışarıya ısı olarak yayılır. Bir nevi dahiyane bir yol. Tabi her ısıtıcıda olduğu gibi devrilme gibi durumlarda, yayılan ısı nesneleri yakabilmektedir. Bu nedenle son zamanlarda bu ısıtıcılara "devrilme emniyeti" denilen bir mekanizma yerleştirilmiştir. Bu mekanizma genelde ısıtıcının ayaklarındaki bir "tetik"tir. Bunun haricinde son zamanlarda dengeyi sağlayan sensörler ısıtıcılarda daha çok tercih edilmektedir.

Isınma başka nasıl sağlanabilir?
Bunlar, haklarında benim şöyle-böyle bilgi sahibi olduğum ısınma şekilleriydi. Bunların haricinde bu yazı yazılırken de var olan veya ileride geliştirilebilecek ya da keşfedilebilecek ısınma şekilleri olabilir, olacaktır.