Sanayi inkılâbı ve son iki yüzyıldaki diğer birçok olay, insanların yaşam standardını aşağı veya yukarı bir yere taşıdı, alışılanı bambaşka bir şekle büründürdü. Makineler, çoğu işi, bizden bu anlamda devraldı. Peki ya bunun ötesine geçilmesi düşünülebilir mi?
Bu yazıda 2018 Google I/O'da tanıtılan son teknoloji bir yapay zekadan ve onun getiri-götürü listesinden bahsedeceğim.
Google Duplex
Her yıl düzenlenen Google I/O, dünyanın dört bir yanından geliştiricilerin ve alanında uzman kişilerin bir araya geldiği, etkinliklere katıldığı ve Google'ın son teknoloji ürünlerini ilk elden tecrübe edebildiği bir platform. Bu yıl 8-10 Mayıs aralığında düzenlendi.
Bu senenin "yıldızı" diyebileceğim son teknoloji ürünü ise "Google Duplex".
Google Duplex, en kaba tabirle, bir "robot". Ancak özgün bir donanıma sahip değil. Yani ASIMO tarzı bir görüntüye sahip değil. Kendisi Android işletim sisteminde "yaşayan" bir yapay zekâ.
Google Duplex, IOS'un Siri'sinin, Google'daki yansıması olan Google Asistan'a gömülü bir durumda. Yani ayrı bir uygulama/aplikasyon şeklinde değil.
Kendisini "rakiplerinden" ayırt eden iki özelliği mevcut:
- Özgün yapay zeka algoritması (Makine öğrenimi temelli)
- Google veritabanı
Makine öğrenimi, başlı başına bir yazı konusu ancak kısaca ve çok kabaca şu şekilde açıklanabilir: Sunduğunuz veriyi çalışan ve o veriden neredeyse farklı veriler üreten bir yapay zeka sistemi.
Şöyle bir örnek üzerinden de düşünebilirsiniz:
"Bir öğrencinin ders kitabından dersini çalışması"
Burada;
"öğrenci" => yapay zekanın kendisi, yani Duplex
"ders kitabı" => sunulan veri, yani Google veritabanı
"ders kitabını oluşturan kelimeler, harfler, alfabe ve tüm dil" => bir nevi algoritma
Kuaför sırası
Adı geçen platformda tanıtılan Google Duplex, akıllı telefon kullanıcısının kendisinden belirli bir saat aralığı için kuaförden sıra almasını istemesi üzerine, konumuna yakın bir kuaförü rastgele seçerek bir telefon görüşmesi yaptı.
İnsan sesini taklit edişi o denli başarılıydı ki kuaförden sıra veren kişi karşısındakini bir insan zannetti ve ona bir sıra ayarlayıverdi. Bu görüşmeden sonra Duplex, bir bildirim göndererek randevu detaylarını akıllı telefon kullanıcısına iletti.
Doğal akışa sahip bir insan sesi, olasılıklar konusunda kararlı bir cevaplar silsilesi ve başarılı bir şekilde alınan randevu... Hepsi 1 dakikadan biraz fazla bir sürede gerçekleşti.
Artı bilgi:: Turing testi
Enigma'yı alt ederek 2. Dünya savaşının seyrini değiştiren İngiliz matematikçi ve "bilgisayar mühendisi" Alan Turing'in adını alan bu test, bir makinenin, kendisinin makine olduğunu hissettirmeden bir insanla konuşmasıdır.
Denek olan insanın bu konuşma sonrası sorulan sorular sonucu az önce konuştuğu makineyi "insan"dan ayırt edememesi veya "bir insanla" konuştuğunu belirtmesi halinde bu test geçilecektir.
Açıkçası, Duplex bu testi geçmiş gibi görünüyor.
Mesleklerin âkıbeti
Şu bir iki gün içinde, insan konuşmasının akıcılığını taklit edebilen ve bunun yanında anlamlı bir soru-cevap uygulayabilen bir yapay zeka, çağrı merkezlerinde çalışan insanları, işsiz bırakacağı düşüncesi gitgide yayılmakta.
Müfredâta göre öğrenim sunan öğretmenler, işbölümü ile belirli bir işe odaklı memurlar, masa başı çalışanları, bankacılar, mevzuata ve içtihada dayalı somut olaya uyarlanmış hükmü veren hakimler, müvekkiline müdafaasından sorumlu avukatlar ve daha niceleri... Duplex'in ve bunun arkasındaki fikrin bu denli bir sıçrama alanı oluşturması pek muhtemel.
Hayatın idamesi
Hayatın idamesinden bahsettiğim giriş cümlelerimden "idame"ye ne anlam biçtiniz? Yemek, içmek, barınmak, güvende olmak gibi hususları mı? Elbette ki bunları da içeriyor bu sözcük. Ancak ehemmiyetli bir husus daha var: Meşgûliyet.
İnsan gücünün gereksiz ve yetersiz olduğu çoğu fabrikasyon işlemleri insanların çalışma alanlarında hatrı sayılır bir azaltma meydana getirdi. Bunun yanında "işçilik" gibi yeni bir dal da oluşturdu ve nispeten bu açığı kapattı. Bu değişim ve "azalma" bazı sürtüşmeleri ve mesleki deformasyonları da heybesine katarak yoluna devam etti. Örneğin: 1848 ihtilâli.
Duplex ve arkasındaki fikrin mâiyetindeki "yenilikler" yine bir meslek ya da uğraşı kıyımı gerçekleştirecek gibi görünüyor. Peki ya bu açığı kapatacak yeni bir alan meydana gelecek mi? Bu, şu an için muallakta.
Yemek, içmek, barınmak; asla sağlıklı bir insan yaşamının tamamını oluşturmadı, oluşturması da beklenemez. Bir nevi "amaçsızlık" meydana getirir bu. Kilit noktası: uğraşı.
Hedefe, amaca ulaşmak kadar değerlidir uğraşı, yani süreç. Öyle ki ulaşılan hedefi de değerli kılan en büyük parça, bu meşguliyettir, insan hayatına anlam ve düzen katan meşgûliyet.
Son birkaç söz
Bu yazıda "Önce mavi yakalar şimdi de beyaz yakalar... İşte sonumuz geliyor." şeklinde bir komplo teorisyeni imajı çizmediğimi umuyorum.
Öyle ki bu yazıdaki amacım; tarihsel birtakım gerçeklerle günümüz gerçeklerini ve tahminlerini bir arada düşündürtmeye çalışarak insan yaşamının dinamiklerinin bir kısmını açığa çıkarmak ve bu yönde farkındalık oluşturmak. Ancak böylece, bu alanda ilk adımlarımızı atabiliriz diye düşünüyorum.
Ezcümle, yaşamın herkes için bir başlangıç ve bitiş noktası var. Bu iki nokta da mutlak hakimiyet alanımızda değil. Ancak süreç üzerinde, bu noktalara nispeten, bazı belirlemeler ve açıklamalar yapabiliyoruz. Bunlarsa yine bazı dinamiklerle sınırlı. İşte yazı sonucunda eriştiğimiz bir yaşam dinamiği:
"Meşgûliyet, nîmettir."
-nbsas-
